Schemat blokowy (informatyka): Różnice pomiędzy wersjami

Z ToProste
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
m
m
Linia 47: Linia 47:
 
| style="text-align:left" | Blok wywołania podprogramu
 
| style="text-align:left" | Blok wywołania podprogramu
 
| style="text-align:center" | [[Plik:Blok-wywolania-podprogramu.png]]
 
| style="text-align:center" | [[Plik:Blok-wywolania-podprogramu.png]]
| style="text-align:left" | '''Blok wywołania podprogramu''', oznacza zmianę w przebiegu wykonywania programu w skutek wywołania podprogramu. Wewnątrz bloku podaje się nazwę podprogramu oraz listę parametrów.
+
| style="text-align:left" | '''Blok wywołania podprogramu''', oznacza zmianę w przebiegu wykonywania programu w skutek wywołania podprogramu. Wewnątrz bloku podaje się nazwę podprogramu oraz listę parametrów.<br />'''W niektórych opracowaniach jest mylnie określany jako blok decyzyjny (warunkowy)'''.
  
 
|-
 
|-

Wersja z 00:46, 20 lut 2014

schematu blokowego naprawy lampy

Schemat blokowy programu (ang. block diagram, flowchart) zwany także schematem działania programu przedstawia w postaci graficznej rodzaje i kolejność wykonywania czynności wynikających z przyjętego rozwiązania problemu.

Schemat blokowy programu szczegółowo przedstawia wszystkie operacje arytmetyczne, logiczne, przesyłania, sterujące i pomocnicze oraz kolejność ich wykonywania. Stanowi podstawę do rozpisania programu w określonym języku programowania, a po uruchomieniu jest jednym z elementów dokumentacji programu.
Schemat blokowy pozwala dostrzec istotne etapy algorytmu i logiczne zależności między nimi.


Elementy budowy

Schemat blokowy składa się z następujących elementów:

  • strzałki − wskazują jednoznacznie powiązania między blokami i ich kierunek,
  • bloki - zwane także skrzynkami, zawierają opisy operacji arytmetycznych, logicznych, przesyłania, sterowania, itp.
    • operand − prostokąt, do którego wpisywane są wszystkie operacje z wyjątkiem instrukcji wyboru,
    • predykat − romb, do którego wpisywane są tylko instrukcje wyboru,
    • etykieta − owal służący do oznaczania początku bądź końca sekwencji schematu (kończą, zaczynają lub przerywają/przenoszą schemat).

Wygląd i znacznie poszczególnych bloków normalizuje polska norma (PN-72/E-01226).

Najczęściej używane bloki schematów blokowych

Nazwa bloku Blok Opis
Blok graniczny Blok-graniczny.png Blok graniczny, oznacza początek, koniec, przerwanie lub wstrzymanie działań. Może oznaczać rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania podprogramu. Wewnątrz bloku podaje się dowolnie wybraną nazwę punktu programu.
Blok wejścia-wyjścia Blok-wejscia-wyjscia.png Blok wejścia-wyjścia, oznacza czynność wprowadzania danych i przyporządkowania ich zmiennym używanym w dalszej części programu albo czynność wyprowadzania wyników obliczeń. Napis wewnątrz określa rodzaj czynności (np.: pisz, czytaj) oraz nazwy zmiennych i kolejność, w jakiej będą one występowały w operacji.
Blok operacyjny Blok-operacyjny.png Blok operacyjny (obliczeniowy), oznacza wykonanie operacji lub grupy operacji w wyniku których ulegną zmianie wartości, postać lub miejsce zapisu danych. Wewnątrz bloku określa się rodzaj czynności i nazwy zmiennych uczestniczących w obliczeniach.
Blok decyzyjny Blok-decyzyjny.png Blok decyzyjny - warunkowy, oznacza wybór jednego z dwóch wariantów dalszego wykonywania programu, dokonywany na podstawie sprawdzenia warunku wewnątrz bloku. Strzałki wychodzące z bloku powinny być opatrzone opisami: "Tak" (prawda,1) oraz "Nie" (fałsz, 0). Strzałki wskazują, który wariant zostanie wybrany przy spełnionym warunku, a który przy niespełnionym.
Blok fragmentu Blok-fragmentu.png Blok fragmentu, oznacza fragment programu (ciąg czynności) zdefiniowany odrębnie. Wewnątrz bloku podaje się nazwę fragmentu.
Blok wywołania podprogramu Blok-wywolania-podprogramu.png Blok wywołania podprogramu, oznacza zmianę w przebiegu wykonywania programu w skutek wywołania podprogramu. Wewnątrz bloku podaje się nazwę podprogramu oraz listę parametrów.
W niektórych opracowaniach jest mylnie określany jako blok decyzyjny (warunkowy).
Łącznik wewnętrzny Lacznik-wewnetrzny.png Łącznik wewnętrzny (wewnątrzstronicowy) służy do łączenia odrębnych części schematu znajdujących się na tym samym arkuszu i ułatwia zachowanie przejrzystej postaci schematu. Należy je stosować aby wyeliminować krzyżowanie się linii strzałek.
Pary łączników oznacza się tym samym napisem wewnętrznym - zwykle liczbą naturalną. Jeśli schemat zawiera także łączniki zewnętrzne (międzystronicowe), dla odróżnienia można używać wielkich liter.
Łącznik zewnętrzny Lacznik-zewnetrzny.png Łącznik zewnętrzny (międzystronicowy) służy do łączenia części schematu umieszczonych na odrębnych arkuszach i ułatwia konstruowanie obszernych schematów blokowych. Napis wewnątrz łącznika powinien określać numer arkusza, strony i numer łącznika na stronie.
Blok komentarza Blok-komentarza.png Blok komentarza służy do umieszczania ewentualnych wyjaśnień dla osób czytających schemat. Ułatwia zrozumienie przeznaczenia jego poszczególnych elementów.

Zasady budowania schematu blokowego

Istnieje wiele zasad budowania schematu blokowego. Najważniejsze z nich to:

  1. Schemat blokowy składa się z bloków połączonych zorientowanymi liniami, określającymi kolejność wykonywania poszczególnych czynności.
  2. Z każdego bloku może wychodzić tylko jedna strzałka. Wyjątkiem jest blok decyzyjny - z którego muszą wychodzić dwie strzałki: Tak oraz Nie.
  3. Do każdego bloku może dochodzić dowolna liczba strzałek. Każda z nich oznacza wykonanie wszystkich czynności danego bloku.
    Według innej zasady, do każdego bloku może dochodzić tylko jedna strzałka. W takim przypadku kilka strzałek dochodzi do punktu koncentracji, od którego jedna strzałka prowadzi do bloku.
  4. Wszystkie bloki muszą mieć co najmniej jedną strzałkę dochodzącą i wychodzącą. Wyjątkami są: łączniki i bloki graniczne.
  5. Strzałki mogą się łączyć ale nie mogą się rozdzielać.
  6. Każdy schemat blokowy musi zawierać dokładnie jeden blok graniczny START i przynajmniej jeden blok graniczny KONIEC.


Zasady tworzenia schematów blokowych

  1. Schemat blokowy powinien być prosty i czytelny. A w razie złożonego rozwiązania należy podzielić go na mniejsze części (podprogramy) i umieścić je na osobnych arkuszach.
  2. Schemat blokowy powinien być dobrze rozumiany przez programistów posługujących się różnymi językami programowania. Dlatego też nie powinno się używać w schematach składni jakiegokolwiek języka programowania. Zalecane jest używanie operatorów matematycznych rozumianych przez wszystkich, np. dla operacji przypisania wartości dla zmiennej zamiast: x = 10 czy x := 10, użyć x ← 10.
  3. Należy unikać rysowania przecinających się linii strzałek. W razie konieczności lepiej użyć łączników.
  4. Należy unikać umieszczania zbyt dużej liczby operacji w jednym bloku.
  5. Należy komentować zaprojektowane operacje, jak i kolejność ich wykonywania. Komentarze powinny być krótkie, lecz dostatecznie wyjaśniające ich działanie.
  6. Należy unikać zbyt dużej szczegółowości, jak i zbytniej ogólności schematów. Operacje można zapisać w formie pseudokodu np. "Odczytaj z bazy rekord x".
  7. Należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia konieczności wprowadzenia poprawek do schematu, z tego względu tak należy tworzyć arkusze, aby umożliwiały one nanoszenie zmian bez konieczności przerysowywania całego schematu.
  8. Należy dokładnie numerować arkusze schematu blokowego.
  9. Dla zwiększenia czytelności schematu blokowego można kolorować poszczególne jego bloki.

Przydatne narzędzia

Schematy blokowe najszybciej i najłatwiej rysuje się przy użyciu szablonów, ołówka i kartki papieru. Tak zrobione schematy mają jednak kilka wad. Pierwsza, to problem z nanoszeniem większych modyfikacji i poprawek. Druga, to kłopot z wysłaniem takiego projektu np. e-mailem. Dlatego też często używa się różnych programów, np.: pakietu MS Office czy OpenOffice, jednak tworzenie schematów blokowych przy ich pomocy jest trochę kłopotliwe. O wiele wygodniejsze są: DiaW czy Diagram Designer.

Zobacz też

<htmlet>zobacz-tez</htmlet>